Birçok fotoğraf izleyicisi, oldukça net çekilmiş damla fotoğraflarımı gördüklerinde ilk olarak fotoğrafın hangi enstantane (perde hızı) ile çekildiğini sormakta, perde hızı 1 sn dediğimde oldukça şaşırmaktadırlar. Bu şaşırmada haklı gibi görünürler, çünkü teknik olarak 1 sn’lik perde hızı, fotoğrafı hayli uzun pozlamak demektir.Aslında hareketin donması değil, bulanıklaşması gerekirdi.
Peki fotoğraf makinaları artık 1/8000 gibi oldukça yüksek bir perde hızını destekliyor, neden bundan yararlanmıyoruz diye sorulabilir.
Elbette fotoğrafçılar bundan yararlanır. Spor müsabakalarında veya hareketli nesnelerin çekiminde eğer yeterli ışık varsa ve objektif açıklıkları buna izin veriyorsa veya yüksek İSO değerleri gibi özellikleri kullanılarak net fotoğraflar elde edilebilir.
Ancak stüdyo ortamında 1/8000 perde hızı ve 2.8 gibi objektif açıklığında net damla fotoğrafı çekmemiz mümkün olmamaktadır.
Bunun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz.
Yakın çekim yapmaktayız ve yeterli net alan derinliği için objektif açıklığımız oldukça düşük olmak zorunda, en azından f/18
Ortamı sürekli ışıkla aydınlatamayız o noktada damla hareketi her halükarda bulanık olacaktır.
Flaş kullanalım desek 1/200 perde hızını aştığımızda fotoğraf kararması olayı gerçekleşecektir.
Modern fotoğraf makinelerinin desteklediği HSS vb (high speed sync) yüksek hız senkronu özelliğini kullanarak bu sorunu aşsak bile stüdyo ortamında 1/8000 f18 pozlama değerleri tam güçte çalışan 3-4 flaş gerektirecektir.
İşte burada duruyoruz ve şunu söylüyoruz. Biz damla hareketini dondurmak için tam tersine flaşların düşük güçle çaktırılmasından yararlanıyoruz. Bunu yazı içinde daha ayrıntılı inceleyeceğiz.
Şimdi öncelikle genel anlamda flaş ışığının özelliklerini inceleyelim.
Elbette günümüzde her konuda olduğu gibi flaş teknolojileri de gelişmekte ve bu gelişkin teknolojiler giderek ucuzlamaktadır.
Temel anlamda iki tür flaş bulunmaktadır. Fotoğraf makinalarına takılabilen tepe flaşı dediğimiz flaşlar ve bağımsız kullanılabilen stüdyo flaşları. Tepe flaşları da artık günümüzde bağımsız kullanılabilmektedir. Ancak ışık güçleri ve işlevleri bakımından bu iki ana grup ayrılmaktadır.
Flaş ışığı ve fotoğraf makinesi nasıl senkronize olarak çalışır
Şekil 1-2
Bu durumda perde hareketinin tamamı sırasında sensör flaş ışığıyla pozlanıyor.
Yukarıdaki görselde sol tarafta bir çok modern DSLR kamerada bulunan perde sistemi mevcut. Perde sistemi iki yapraktan oluşuyor. Birinci perde ve ikinci perde. Deklanşöre bastığınız anda ilk perde açılıyor, ikinci perde de seçilen enstantane değeri doğrultusunda kapanmaya başlıyor.
Fotoğraf makineleri flaşlar ile en çok 1/250-1/320 gibi perde hızlarında senkronize sağlayabiliyorlar ve fotoğrafa tam olarak pozlamada yardımcı oluyorlar. Yukarıdaki şekil 1-2 de görüldüğü gibi. Normalde flaşlar sabit senkron hızlarından daha yüksek perde hızında kullanıldığında fotoğrafta pozlama yetersizliği nedeniyle kararmalar oluşur. Şekil-3
Şekil-3
Sabit olan senkron hızlarından daha yüksek bir perde hızında çekim yapabilmemizi sağlayan sistemler de kullanılmaktadır. Yüksek hızda senkron diye genelleyebileceğimiz bu teknik özellikler HSS (High Speed Sync), Hypersync, High-Sync adları ile anılmaktadır.
Hypersync, High-Sync sistemlerinin birbirine çok yakın çalışma tekniği varken HSS çok farklı teknikle çalışır. Ancak HSS stroskopik özellikli bir flaş gibi çok sayıda patlama ile pozlandırma yaptığından mevcut flaş gücünü oldukça düşürmekte ve fazla enerji harcamaktadır.
Diğer iki teknik ise perde hızı ne olursa olsun flaşın çakma başlangıcı ve bitişini perde hızını algılayarak senkronize olmaktadır. Bu nedenle güç düşümü yoktur ve az eneji harcarlar.
Ancak fotoğraf makinesinin perde hızı ne olursa olsun, flaş ışığınında bir süresi var. Bu terim “duration” olarak litaratürde yer alıyor.
Flaş üreticileri bu süre ile ilgili iki temel ölçü aralığı kullanıyorlar. T 0.5 ve T1
Şekil-4
Şekil 4 de Gördüğünüz gibi T0.5 değeri, flaş yoğunluğunun maksimum parlaklığının% 50’sinin üzerinde olduğu süredir. T01 değeri, flaş yoğunluğunun maksimum parlaklığının% 10’unun üzerinde olduğu süredir. Bu nedenle, T0.1 değeri gerçek flaş süresinin çok daha doğru bir değerlendirmesidir. Ancak birçok flaş üreticisi daha yüksek hareket dondurma süresi yarattığından T0.5 flaş sürelerini öne çıkarırlar.
Yan tarftaki iki görüntüde iki ayrı model flaş kullanılmıştır ve flaş süresinin hareketli bir nesne üzerindeki etkisini gösterir, bu ciddi bir hızla dönen bir bisiklet tekerleği idi. Üst görüntüde, t0.5 flaş süresi (Sekonic L-858D-U’da ölçüldüğü gibi) 1/353 saniyedir, bu flaş süreleri oldukça yavaştır. Yavaş flaş süresi nedeniyle bisiklet tekerleği bulanıklaşır. Alt görüntüde, t0.5 flaş süresi 1 / 5.350 saniyeydi, bu da oldukça hızlı bir flaş süresi ve dolayısıyla tekerlek donmuş. Burada flaşların tüm güçle patlatıldığını belirtelim.
Yukarıdaki bisiklet tekerleği hızı ve boyutu ile kıyaslandığında iki su damlasının çarpışarak milisaniye bazında oluşturduğu formların hareketini dondurmak için flaşların bu “Duration” sürelerinin arttırılmasından yararlanılır. Bu arttırma ise flaşların güçleri düşürülerek sağlanır. Stüdyo flaşarına oranla tepe flaşları düşük güçte daha yüksek duration (bir anlamda hareketi dondurma) sürelerine sahiptirler.
Bu kıyaslamayı gösteren tablo aşağıdadır Şekil 5
Tablo-5
Sonuç olarak;
Hareketi dondurmak amacıyla flaşların duration sürelerinden yararlanırız. Tepe flaşları bu işlem için daha idealdir. Flaş üreticilerinin klavuzlarda verdiği flaş duraiton süreleri daha çok efektif nitelikteki T0.5 değerleri üzerinden verilir bu gerçek duration değerlerini vermez. Bu nedenle yüksek duration için flaş alırken ayrıntılı inceleme yapılmalıdır. Elbette daha yüksek duration hızı daha düşük güç demektir bu flaşın ışık gücünü dolayısyla pozlamaya etkisini olumsuz etkiler. Bu durumda flaş sayılarını arttırmaktan başka çözüm yoktur. Buda daha fazla maliyet demektir.
Ben Nissin Di866 M2 flaşlarını kullanıyorum ve 1/128 güçte kılavuzu 1/22000 sn duration süresi veriyor.